KAYIPLARLA BAŞETME VE YAS TUTMA

Boşanma, ayrılık,  işlev kaybına sebep olacak hastalık, kaza ile uzuv kaybı, işini, varlığını  kaybetme gibi yaşam olayları yanında en travmatik olanı şüphesiz ölüm sonucu bir yakının kaybıdır. Ortak konu kayıp ise yas tutma da çoğunlukla kaçınılmazdır. Yas tutma düzeyi, kişinin problem çözme becerilerine, alabildiği sosyal desteğe,  ölen kişinin yaşına, ilişkinin niteliğine, sonrasında değişen koşullara bağlı olarak farklılıklar gösterir.  Yas tutma, yaşanan kayıp veya değişikliğe verilen psikolojik bir cevaptır aslında. Yas yaşanmalıdır. Yasını zamanında yaşamayanların sonrasında fiziksel ve ruhsal hasarları daha zorlayıcı olmaktadır.

Uyku, yeme sorunları, ağlama, sosyal çevreden uzaklaşma, kendini boşluk içinde hissetme, çalışamama, dikkat dağınıklığı, kolay öfkelenme gibi tepkilerle kendini gösteren bu süreçte birbirini takip eden ya da iç içe geçen dönemleri yaşayarak kendini iyileştirir. 

Kişi, kaybın arkasından  tüm dengenin bozulduğu, kaybın reddedildiği inkar, şok, pazarlık, kızgınlık, suçluluk, adalet arama, depresyon, yalnızlık gibi   duygu, davranış ve düşüncelerden sonra kabullenme ve geleceğe dair umutlarla yaşamına devam eder. 

Bu dönemde  neler yapılmalıdır;

• Duygularınızı yakınlarınızla, sevdiklerinizle paylaşın, sosyal destek alın.

• Yaptığı ya da yapmadıkları nedeniyle duyduğunuz kızgınlık için öleni de, onunla yapılan ya da yapılmayanlardan dolayı suçluluk hissettiğiniz için kendinizi de affedin.

• Kaybın size ödetilen bir bedeli yoktur. Ölüm, kayıp hak edilecek bir ceza değildir. Yaşam döngüsünü bilinmeyen yönüyle kabul edin.

• Doğa yürüyüşleri yapın, hobilerinizle zaman geçirin.

• Yalnızlık isteği de doğaldır. Hazır hissedince yeni insanlarla da görüşün, farklı ortamlarda olun.

• İyi gelen aktivite ve kişilerle olarak rutin yaşamınız içinde kalın.

• Unutma çabası, düşünmek istememek gerçekçi değildir. Öleni güzel anılarıyla yaşatın.

• Ölümü kabul etme, mutlu olmak onu unutmak veya umursamamak değildir. Gerçeği kabul edip baş etmektir.

• Geleceğe umutla bakıp, zamana güvenin.

Uzman Psikolog Şeyda Özdalga